Komitet Polityki Techniczno-Gospodarczej Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT obraduje w formie posiedzeń plenarnych wyznaczonych przez przewodniczącego Komitetu pana dr Stefana Góralczyka, lub sekretarza Zarządu pana Janusza Oleszczaka.
Członkiem Komitetu jest przedstawiciel Puławskiego Oddziału SITPChem Waldemar Sidor, który reprezentuje Oddział i czynnie uczestniczy w pracach tego gremium.
Na początku kadencji wprowadzono zasadę organizowania części seminaryjnej podczas posiedzeń, gdzie przedstawiciele ministerstw, firm czy też instytutów naukowo-badawczych prezentowali zagadnienia związane z obecnymi trendami w technologii, technice i ekonomii przedsiębiorstw, branż i tego co dzieje się w tych dziedzinach w kraju na tle procesów globalnych.
Każda taka prezentacja daje asumpt do ożywionej dyskusji na temat stanu polskiej nauki i przemysłu, jego innowacyjności i konkurencyjności w odniesieniu do dokonań europejskich i światowych.
W debatach Komitetu obowiązuje swoboda wypowiedzi, prezentowanych ocen i poglądów, jednak najistotniejszą kwestią jaka dominuje podczas wymiany opinii jest idea koniecznych i możliwych zmian w zasadach, trybie, sposobach finansowania badań i rozwoju w sensie tworzenia oraz kreacji współpracy nauki i edukacji a ogólnie pojętą sferą gospodarki.
Właśnie określenie czynników wpływających na kreowanie i wdrażanie innowacji oraz wskazanie elementów hamujących te procesy i ich ocena, czyli mierzenie tych zjawisk stało się przesłanką działań Komitetu Polityki Techniczno-Ekonomicznej w formie oficjalnych wystąpień do Ministra Gospodarki, co może skutkować rewizją starych paradygmatów do powszechniejszej orientacji proinnowacyjnej.
Cele jakie przyświecają działalności Komitetu można zdefiniować następująco:
- Organizowanie wymiany poglądów i opinii między przedstawicielami nauki, przemysłu i administracji państwowej.
- Prezentowanie i analiza najważniejszych przesłanek mogących pobudzać lub spowalniać rozwój innowacyjności i konkurencyjności gospodarki.
- Propagowanie wśród różnych grup interesariuszy idei rozwoju innowacyjności oraz jej znaczenia dla długotrwałej przewagi
konkurencyjnej gospodarki polskiej.
W roku 2009 Komisja Europejska. określiła Kluczowe Technologie Wspomagające (KET) i zaleciła ich rozwój na całym terenie Unii Europejskiej. Kluczowe Technologie Wspomagające obejmują następujące dziedziny:
- - mikro-nanoelektronika,
- - nanotechnolgie,
- - fotonika,
- - materiały zaawansowane,
- - biotechnologia przemysłowa,
- - zaawansowane technologie produkcyjne.
Zdaniem członków Komitetu program powinien uwzględniać specyficzne uwarunkowania naszego kraju i zapewniać udział polskich placówek naukowo-badawczych i przedsiębiorstw oraz ich konsorcjów w realizacji dużych projektów unijnych. Dążyć powinno się do zapewnienia w budżetach tych projektów minimum środków, które zaadresowane będą do tzw. nowych członków Unii Europejskiej, w tym Polski.
Ponieważ efekty badań mogą stwarzać ryzyko w ich zastosowaniu planowane jest stworzenie tzw. funduszu ryzyka dla firm wdrażających powstałe rozwiązania.
Przewiduje się, że znacząca część projektów kończyć się będzie powstaniem linii demonstracyjnych, w przygotowaniu i budowie, których jednostki naukowe i badawcze muszą wykazać własny wkład finansowy. Dlatego też, biorąc za podstawę zapowiedzi, budżetowe, dotyczące przeznaczenia większych środków na B + R, zasadnym jest dążenie do zastosowania podobnej struktury do funduszy UE w Polsce i powrót do pełnego finansowania realizowanych w kraju projektów obarczonych ryzykiem.
Na jedno z ostatnich spotkań Komitetu Polityki Techniczno-Gospodarczej zaproszono prof. dr hab. Andrzeja Jeleńskiego z Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych, który zaprezentował dokonania Instytutu jako krajowego lidera prowadzącego badania naukowe, prace rozwojowe i wdrożeniowe w zakresie technologii otrzymywania i efektywnego wykorzystania nowoczesnych materiałów elektronicznych. ITME jest wiodącym polskim Instytutem prowadzącym wielokierunkowe prace nad opracowaniem nowych materiałów, badaniemich właściwości i możliwości wykorzystania w podzespołach do zastosowań w elektronice, optoelektronice, mikromechanice, metrologii i w innych dziedzinach nauki i gospodarki.
Profesor A. Jeleński przedstawił ogromne możliwości nowej odmiany węgla – grafenu.Materiał ten jest około 100 razy twardszy od stali. Atomy węgla tworzą siatkę przypominającą plaster miodu a można go uzyskać metodami mikro-mechanicznymi. Do niedawna był najdroższym materiałem na ziemi a dzięki swoim cudownym właściwościom takim jak bardzo dobre przewodnictwo prądu, prawdopodobnie zastąpi on krzem w różnych częściach w komputerze i go przyśpieszy do 500 razy, ponieważ przewodzi prąd ok 30 razy szybciej. Akcesoria komputerowe z grafenem będą produkowane już nie długo. Będą to głównie mikroprocesory, ale nie tylko bo:
- Nadaje się do wytwarzania wyświetlaczy dotykowych zwijanych w rolkę.
- Bardzo szybko przewodzi prąd, prawie bez żadnych przeszkód, dzięki temu może on przyśpieszyć komputer nawet 500 krotnie.
- Dzięki niemu sieć bezprzewodowa może mieć nieskończony zasięg.
- Najprawdopodobniej z niego będzie zbudowana szyba w samochodzie która będzie niesamowicie mocna ale też może służyć jako dotykowy wyświetlacz.
- Może szłużyć jako bateria słoneczna.
- Dzięki lekkości i twardości, jest świetnym materiałem do budowy samolotu.
- Ze względy na to że nie przepuszcza różnego rodzaju gazów ani wirusów ma bardzo szerokie zastosowanie w medycynie.
Jeszcze niedawno grafen był bardzo drogi ponieważ produkowano go metodą tzw. rozwarstwiania mechanicznego. Dzięki rozwojowi produkcji, cena znaczne spadła. Materiał pozyskiwany za pomocą starych metod kosztował ok. 100 milionów $ za cm2. Obecnie dzięki pojawieniu się nowych metod wytwarzaniakosztuje ok. 100 $ za cm2. Czyli praktycznie grosze, w porównaniu do starej metodologii.
ITME to przodujący w badaniach nad grafenem polski ośrodek naukowy, który opatentował własną metodę wytwarzania grafenu dzięki dr. Strupińskiemu,który opracował metodę taniego wytwarzania dobrego jakościowo grafenu a następnie opatentował sposób wytwarzania. Badania muszą jednak trwać, by skomercjalizowanie - czyli wprowadzenie do produkcji i przemysłu - grafenu stało się faktem.
Grafen stał się nadzieją Polski. Naukowcy opracowali tanią metodę jego produkcji, teraz trwa walka o to, by przed konkurencją uruchomić produkcję na skalę przemysłową (chodzi konkretnie o produkcję tworzyw sztucznych z dodatkiem grafenu). Pracować będzie na tym powstające właśnie konsorcjum, które połączy Zakłady Azotowe "Tarnów", Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych w Warszawie, spółkę Nano Carbon, Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej oraz Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu.
To ważna inicjatywa, która pozwoli nam podnieść konkurencyjność polskiej gospodarki i przybliżyć nas do dyskusji na arenie międzynarodowej na temat aktualnego stanu wiedzy oraz możliwości praktycznych zastosowań materiałów i urządzeń opartych na grafenie.
Na zakończenie tej relacji, w której tak wiele miejsca poświęcono właśnie grafenowi należy wspomnieć o innych szansach, mogących zafunkcjonować na rynku polskim, mam taką nadzieję, również na rynku puławskim. Szanse te zostały zauważone przez członków Komitetu Polityki Techniczno-Ekonomicznej i odpowiednio wyeksponowane podczas kontaktów w środowiskach decydentów a mianowicie:
- Podjęcie i kontynuowanie badań nad zastosowaniem metody precypitacji elektronowej „zimnej plazmy” do pozyskiwania w Polsce pierwiastków ziem rzadkich (RARE) z solanek pochodzących z wypłukiwania kawern do przechowywania gazu oraz solanki z procesu Solvaya przy produkcji sody. W tym zakresie powinno się wykorzystać wiedzę i doświadczenie Instytutu Chemii i Technologii Jądrowej w Warszawie. Technologię tąmożna także stosować w szerokim zakresie do efektywnego oczyszczania spalin w energetyce oraz ścieków przemysłowych i komunalnych,
Badania nad technologiami odzysku ziem rzadkich z innych źródeł a przede wszystkim ze zużytych części urządzeń elektronicznych, z wykorzystaniem doświadczenia i wiedzy Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie oraz technologiami w zakresie fosfogipsów,
- Prowadzenie badań i prac rozwojowych nad nowymi technologiami wytwarzania mikro i nano-elektronicznych i fotonicznych przyrządów półprzewodnikowych wykorzystujących polski potencjał naukowo-badawczy celem zastosowania ich w gospodarce narodowej (ochrona zdrowia, ochrona środowiska, wzrost bezpieczeństwa i komfortu życia społeczeństwa): mikrosystemów specjalizowanych, laserów, fotodetektorów, czujników.
- Kontynuowanie prac badawczych i rozwojowych nad nowymi technologiami wytwarzania materiałów i wyrobów dla budownictwa, medycyny i innych gałęzi gospodarki z odpadów przemysłowych, górnictwa skalnego i komunalnych oraz gospodarczego wykorzystania odpadów wydobywczych z górnictwa węgla kamiennego. W tym obszarze powinno się wykorzystać wiedzę i doświadczenie Instytutu Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie.
- Badania nad technologiami małej energetyki, w tym procesu mikronizacji biomasy zielonej jako paliwa nowoczesnych silników o wysokiej mocy i niskim zużyciu paliwa do napędu maszyn, urządzeń przemysłowych itp.
Zakończenie
Nowoczesnej gospodarki nie można budować bez udziału specjalistów z różnych dziedzin, bowiem intensywność procesów wdrażania strategii rozwojowych uzależniona jest głównie od stanu technologicznego, organizacji życia społecznego, bogactw naturalnych, możliwości biosfery oraz wiedzy gromadzonej i rozpowszechnianej przez jednostki i społeczeństwa. Dlatego zasadnym jest opracowanie racjonalnych ekonomicznie rozwiązań, które ograniczą zużycie zasobów, powstrzymają skażenie środowiska i ocalą naturalne ekosystemy przed postępującą degradacją w myśl koncepcji „Programu rozwoju Kluczowych Technologii Wspomagających w Polsce” i „zasady zrównoważonego rozwoju” wspieranych przez Komitet Polityki Techniczno-Gospodarczej.
„Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń”.Nie jest zaprzeczeniem postępu.Jest natomiast wezwaniem do zachowania rozwagi i umiaru zmierzającego do pogodzenia kluczowych dla ludzkości obszarów: wzrostu gospodarczego z równomiernym podziałem korzyści, co w odniesieniu do „równomiernego podziału korzyści” na obecnym etapie postępu procesów globalizacyjnychjest ideą zgoła utopijną.
Koncepcja zrównoważonego rozwoju znalazła swoje odzwierciedlenie w wielu strategiach, politykach i programach sektorowych oraz innych dokumentach strategicznych min. zapisanych w Konstytucji Rzeczpospolitej, Ustawie Prawo Ochrony Środowiska oraz wielu innych, z których wynika, że wszelkie działania o charakterze społeczno-gospodarczym prowadzone w oparciu o cele nakreślone w strategiach, politykach i programach sektorowych dotyczących rozwoju społecznego i gospodarczego, czy ochrony środowiska i jego zasobów powinny być wzajemnie powiązane i realizowane zgodnie z tą zasadą.
Waldemar Sidor
Skarbnik Zarządu Oddziału SITPChem Puławy
Członek Komitetu Polityki Techniczno-Gospodarczej FSNT-NOT